Wigilijne potrawy mają moc! Dlaczego na wieczerzy nie może zabraknąć ryb, maku czy opłatka?

Wigilijne potrawy mają moc! Dlaczego na wieczerzy nie może zabraknąć ryb, maku czy opłatka?
Pixabay

W domach trwają pieczołowite przygotowania do jedynej takiej kolacji w roku. Przygotowując wigilijną wieczerzę dopełniamy wszelkiej staranności, by zrobić to zgodnie z wielowiekową tradycją. Co ciekawe kultywowane zwyczaje swój rodowód mają w pogańskiej obrzędowości – ludzie od dawien dawna związani byli z pewnymi przyzwyczajeniami i wierzeniami, nie chcieli się ich pozbywać, więc nadano im symbolikę zgodną z duchem chrześcijaństwa – mówi Magda Marciniak – Darda, etnolog z Muzeum Regionalnego w Bełchatowie. Symbolika dotyczy zarówno potraw, rekwizytów jaki ilości potraw.

Jedną z najbardziej znanych tradycji tej niezwykłej wieczerzy jest przygotowanie dwunastu potraw. Liczba ta symbolizuje dwunastu apostołów, a w niektórych regionach kraju także dwanaście miesięcy w roku. 

- Nie zawsze tak było. W staropolskiej tradycji na kolację podawano ilość dań zgodną z majętnością poszczególnych grup społecznych. I tak na przykład podczas skromniejszej wieczerzy chłopskiej serwowanych było pięć lub siedem potraw, podczas szlacheckiej - dziewięć, natomiast Wigilia u arystokracji składała się z jedenastu – mówi Marciniak – Darda z bełchatowskiego Muzeum Regionalnego.

Niegdyś wierzono, że nieparzysta liczba potraw zapewni urodzaj i dostatek w przyszłym roku. Niezależnie od ilości dań, tradycja wszystkim nakazywała i nakazuje nadal przygotowanie potraw wykorzystujących wszystkie płody ziemi: z lasu, pola, wody i sadu.

Niektórym produktom przypisywano właściwości umożliwiające osiągniecie łączności między światem doczesnym, a zaświatami. Takim na pewno był mak, któremu zgodnie z kulturą starosłowiańską nadano charakter niezwykłości, ale nie tylko jemu.

- Grzyby w kulturze ludowej tradycji także uchodziły za rośliny niezwykłe, bo pochodziły z ziemi nieokiełznanej, z przestrzeni lasu. Dla ludzi w dawnych czasach były więc synonimem zaświatów, a podanie ich podczas wigilijnej kolacji miało zapewnić przychylność tych którzy już odeszli – mówi etnolożka.

Co ciekawe wierzono, że płody lasu zapewniają też pieniądze, szczęście i pomyślność. Za zdrowie, witalność, płodność odpowiedzialne są warzywa i owoce, z których chętnie korzystamy gotując na 24 grudnia: buraki, kapusta, groch, fasola, jabłka i suszone śliwki. Niezwykle istotne są zboża, potrawy przygotowywane z ziaren pszenicy (np. kutia) czy z przerobionych plonów w postaci mąk to synonim witalności, siły, dostatku, a także płodności. Ich spożywanie miało zapewnić zdrowie, pomyślność finansową i urodzajne plony. Szczególnym daniem są oczywiście ryby,

- Dla chrześcijan mają one szczególne znaczenie, to przecież znak odrodzenia, początku, obfitości i płodności. Ich pojawienie się na stole symbolizuje sprawiedliwość, mądrość i harmonię – tłumaczy Magda Marciniak-Darda.

Na polskie stoły najczęściej trafiały i trafiają nadal: karp, śledzie, dorsze i pstrągi.

Dawne zwyczaje nakazują też spożycia każdej z potraw, które trafiły na wieczerzę. Nawet jeśli nie przepadamy za czymś należy przynajmniej tego czknąć, spróbować, co sprawi, że nie doświadczy się głodu. Kto zrezygnuje choć z jednego dania, pozbawi się w nadchodzącym roku jednej przyjemności.

Groch i fasola

Dziś przede wszystkim łączymy je z kiszoną kapustą. Uważano, że takie połączenie ma wielką moc, które chroni od złego i zapewnia niespożytą siłę oraz witalność. Potrawy z kapusty miały przyciągać dostatek i pomyślność.

Orzechy

I to wszelakie oznaczały mądrość. Były też uważane za znak pojednania, sprawiedliwości i lojalności. Wierzono, że zapewniają płodność oraz bogactwo, a dania z ich udziałem mają przynieść pomyślność, zamożność i... zdrowe zęby.

Świąteczne pierniki

To pozostałość dawnych placków z miodem, które składano w ofierze bogom, by zyskać ich przychylność. Wszystkie wypieki z mąki miały zapewnić pomyślność w nadchodzącym roku, obfitość oraz zamożność.

Mak

Niezwykły i magiczny mak był przede wszystkim uznawany za symbol płodności. Kojarzono go również z wieczną młodością, zdrowiem, nieśmiertelnością oraz energią.

Jabłka

uznawane były za symbol miłości, zgody i nieśmiertelności, co ciekawe według starych podań chroniły też przed bólami gardła. Powieszone na choince lub położone na wigilijnym stole miały gwarantować siłę i długowieczność.

Opłatek wigilijny

Jest symbolem pojednania i przebaczenia, znakiem przyjaźni i miłości. Dzielenie się nim na początku wieczerzy wigilijnej wyraża chęć bycia razem. Ma swoją symbolikę w wymiarze nie tylko duchowym: sama materia opłatka: "chleb", podkreśla również doczesny charakter życzeń. Tradycja łamania się opłatkiem swoje korzenie ma w pierwszych wiekach chrześcijaństwa. Nie miała początkowo związku z Bożym Narodzeniem, była symbolem komunii duchowej członków wspólnoty.

 

RODO oraz Polityka cookies
Z uwagi na wymogi prawne, niniejszym przedstawiamy informacje na temat przetwarzania danych dostarczanych przez Ciebie podczas korzystania z naszych portali informacyjnych. Klikając w przycisk "Przejdź do portalu", wyrażasz zgodę na przetwarzanie Twoich danych za pomocą plików cookies przez naszych partnerów reklamowych dla celów opisanych poniżej. Jeśli nie wyrażasz zgody na przetwarzanie wspomnianych danych, w każdej chwili możesz opuścić nasz portal. Przechodząc dalej za pomocą przycisku „Przejdź do portalu”, Twoje dane będą przetwarzane przez nas na podstawie prawnie uzasadnionego interesu administratora danych lub przez naszych partnerów. Przetwarzanie to nie wymaga wyrażenia przez Ciebie zgody, ale możesz mu się w każdej chwili sprzeciwić.
Stosowanie plików cookies oraz pozostałych technologii informatycznych
Nasz portal oraz nasi partnerzy, stosujemy pliki cookies i pozostałe technologie informatyczne, które gromadzą informacje m.in. o odwiedzanych przez Ciebie stronach internetowych oraz podstronach, a także o lokalizacji urządzenia. Ma to przede wszystkim na celu:
• zapewnienie bezpieczeństwa użytkowników w trakcie korzystania ze stron naszych portali informacyjnych,
• poprawę i stałe ulepszanie świadczonych przez nas usług, dzięki zbieraniu i wykorzystaniu tych danych w celach analitycznych i statystycznych,
• wyświetlanie spersonalizowanych reklam, które odpowiadają Twoim zainteresowaniom (remarketing).
Zakres wykorzystywania plików cookies możesz dowolnie określić w ustawieniach Twojej przeglądarki. Każda przeglądarka posiada własne ustawienia cookies. Jeśli nie wprowadzisz zmian w ustawieniach będzie to oznaczało, iż zgadzasz się na zapisywanie informacji w plikach cookies, a następnie na przechowywane ich w pamięci Twojego urządzenia. Zarówno my, jako właściciele portalu oraz nasi partnerzy możemy uzyskiwać dostęp do tych informacji. 
Wykorzystanie informacji
Aby dopasować wyświetlanie reklam dopasowanych do Twoich zainteresowań, wykorzystujemy właśnie zebrane i zapisane informacje w plikach cookies. Administratorem Twoich danych jest Local Service sp. z o.o. z siedzibą w Łodzi, przy ulicy Sienkiewicza 85/87 lok. 8, 90-057 Łódź. Możesz skontaktować się z nami za pomocą formularza kontaktowego oraz w dowolnym momencie wyrazić swój sprzeciw wobec tego rodzaju działań. 
Wykorzystywanie Twoich informacji przez naszych partnerów
Mając na uwadze współpracę z dostawcami reklamowymi informujemy, iż działania w celach marketingowych mogą podejmować nasi partnerzy, korzystający z powierzchni reklamowych w naszych portalach. Do naszych partnerów zaliczamy Google Adsense, a także agencje reklamowe, agencje interaktywne, domy mediowe oraz innych dostawców reklam, w tym Taboola. Podobnie, jak i my, nasi dostawcy reklam również gromadzą i wykorzystują informacje zgromadzone w plikach cookies. Dzięki takim danym, w naszych portalach zobaczysz reklamy dopasowane do Twoich zainteresowań.
Celem przetwarzania Twoich danych zawartych w plikach cookies przez naszych partnerów jest:
• przechowywanie Twoich informacji na urządzeniu z którego przeglądasz nasz portal i dostęp do nich
• wybór reklam do wyświetlenia w tym reklam spersonalizowanych,
• dopasowanie treści spersonalizowanych
• pomiar efektywności reklam,
• dostarczanie jak najbardziej efektywnych reklam, zgodnych z Twoimi zainteresowaniami.
Abyśmy wraz z naszymi partnerami mogli podejmować powyższe działania, wymagana jest Twoja zgoda, którą wyrażasz poprzez kliknięcie w przycisk „Przejdź do serwisu”. Pamiętaj, że Twoja zgoda jest dobrowolna. Bez niej korzystanie z naszych portali będzie pozbawione wielu funkcji, co może wpłynąć na jakość wyświetlanych informacji.
Twoje prawa
Pamiętaj, że udzieloną zgodę możesz w dowolnym momencie wycofać, korzystając a naszego formularza kontaktowego, jednak pamiętaj, iż wycofanie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej wycofaniem. Za pomocą wspomnianego formularza kontaktowego możesz także wyrazić swój sprzeciw wobec przetwarzania Twoich danych na podstawie naszego prawnie uzasadnionego interesu lub prawnie uzasadnionego interesu naszych partnerów. Zgodnie z obowiązującym prawem, możesz zgłosić nam, jako podmiotowi wykorzystującemu Twoje dane żądanie dostępu do tych danych, zmiany ich, usunięcia lub ograniczenia wykorzystania. Zapraszamy Cię także do odwiedzenia naszej Polityki prywatności.